19 marca 1238 papież Grzegorz IX w swojej bulli określił księcia szczecińskiego Bogusława I jako „Księcia Kaszub” (łac. clare morie… duce Cassubie). Jest to pierwsza na piśmie (dotychczas odkryta) wzmianka o Kaszubach. W tamtym okresie, jak wiadomo – istniały dwa niezależne kaszubskie/pomorskie państwa: Na zachodzie panowała dynastia Gryfitów (Szczecin), zaś na wschodzie – Subisławiców (Gdańsk). Niestety, oba księstwa z czasem upadły, a sami Kaszubi musieli się od tego czasu bezustannie podporządkowywać władcom z zewnątrz. Przez wieki nie mieli możliwości rozwoju swego piśmiennictwa. Apogeum tej przykrej sytuacji nastąpiło w XX w., kiedy to Kaszubi (zwłaszcza dzieci w szkołach) byli systemowo i masowo dyskryminowani ze względu swego pochodzenia. Brakowało edukacji przez pryzmat kaszubszczyzny. Przyczyniło to się to wielu przykrych stereotypów, m.in. takich jak ten, że : „Prawdziwy Kaszub w swojej mowie nie potrafi ani pisać, ani czytać”.
Współcześnie sytuacja ta jest jednak zgoła odmienna! Dzieci z kaszubskich rodzin mogą uczyć się swobodnie swego ojczystego języka w szkołach. Sprawdzenie umiejętności w tejże dziedzinie umożliwia chociażby konkurs „Méster Bëlnégò Czëtaniô”.
10.11.2023 r. w Szkole Podstawowej w Bojanie odbyły się szkolne eliminacje tegoż konkursu. W czterech kategoriach wiekowych rywalizowało 33 uczestników:
a) kat. I-II: 13 uczniów
b) kat. III-IV: 13 uczniów
c) kat. V-VI: 5 uczniów
d) kat. VII-VIII: 2 uczniów
Należy podkreślić, iż zdecydowana większość z uczestników – nie pochodzi z rodzin kaszubskich. Jest to absolutnie nowe zjawisko, które pokazuje, że języka kaszubskiego można uczyć się efektywnie również jako języka obcego. Nasze szkolne talenty oceniała zacna komisja, w następującym składzie:
a) Kazimierz Hermann – prezes Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego Gminy Szemud
b) Mateusz Klebba – koordynator powiatowego etapu tegoż konkursu, młody kaszubski działacz i literat
c) Justyna Pranszke – kaszubska pisarka i nauczycielka języka kaszubskiego
Po dogłębnej analizie JURY wyłoniło następujących laureatów:
a) kat. I-II:
I miejsce – Lilianna Jędrasik
II miejsce – Magdalena Kurkul
III miejsce – Franciszek Schwarz
Wyróżnienia:
– Sofia Hołysz
– Kaspian Hołysz
– Karolina Bottcher
b) kat. III-IV:
I miejsce – Maria Hebel
II miejsce – Lena Osojca
III miejsce – Zofia Piontek
Wyróżnienia:
– Magdalena Mischke
– Kajetan Szymański
– Maja Dyśko
c) kat. V-VI:
I miejsce – Aleksandra Dampc
II miejsce – Leon Nadolski
III miejsce – Oliwia Koziun
d) kat. VII-VIII:
II miejsce – Maria Freiberg
III miejsce – Natalia Hewelt
Ponadto w konkursie udział wzięli: Matylda Brożnowicz, Alicja Bzoma, Szymon Damps, Jakub Dunaj, Lena Grabowska, Maciej Górnowicz, Weronika Kamińska, Zofia Karpińska, Maja Karwacka, Ignacy Kowalewski, Mikołaj Kurel, Olaf Ochocki, Rafał Polaszek, Aleksander Szpakowski, Matylda Wiśniewska, Michał Zarwalski.
Laureaci I, II i III miejsc reprezentowali naszą szkołę na etapie gminnym konkursu Méster Bëlnégò Czëtaniô w Częstkowie. Szkolne eliminacje konkursu „Méster Bëlnégò Czëtaniô” relacjonowało między innymi Radio Kaszëbë. Materiał można odsłuchać pod poniższym linkiem:
Rekordowa frekwencja na konkursie ”Méster Bëlnégò Czëtaniô w Bojanie
Fot.: Anna Wlazłowska-Piontek, Gracjan Fopke
Gracjan Fopke
Szkólny kaszëbsczégò jãzëka
